"Λήμνος γαιάων πολύ φιλτάτη απασέων..."  
  ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ::
   
 
Το Ρωμανού-ιστορικές πληροφορίες

Το χωριό πρωτοαναφέρεται το 1785 από τον Choiseul-Gouffier με το παρεφθαρμένο όνομα Ermenou .Το λάθος επαναλαμβάνουν και μεταγενέστεροι περιηγητές, όπως ο de Launay το 1898 (Ormano).

Στη σημερινή του θέση, κατά την παράδοση, οι κάτοικοι ήρθαν πριν 200 χρόνια από την παραθαλάσσια περιοχή Βούκρανος (λόφος που κατά τον Μ. Ρόκκο έχει αρχαιοελληνικό όνομα και σημαίνει βοός κρανίον, δηλαδή κεφάλι βοδιού), λόγω των πειρατικών επιδρομών.

Πράγματι πριν το 1785 δεν σημειώνεται από τους περιηγητές, ενώ στην Β.Α. παραλία του κόλπου του Μούδρου σημειώνονται οι οικισμοί Corfos το 1548 (Thevet) και Cnifos γύρω στα 1680 Dapper, Ανώνυμος γερμανός). ΤοChifos δεν μας λέει τίποτα, αλλά πιθανότατα, πρόκειται για παραφθορά τουCorfos(κόλπος). Εξ άλλου οι τρεις περιηγητές του 1680 δεν ήλθαν στο νησί, αλλά πήραν πληροφορίες από άλλους γι' αυτό. Πιθανότατα λοιπόν να έκαναν λάθος. Μπορούμε λοιπόν με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι είτε μετά την ενετική επιδρομή του 1698, είτε μετά τα Ορλωφικά (1770), οι κάτοικοι μετακινήθηκαν από τον Corfo προς το Ρωμανού.
Τα παλιότερα κτίσματα του χωριού είναι η εκκλησία του Χριστού (γύρω στο 1830) με το περίφημο αγιογραφημένο τέμπλο της, έργο του Ίμβριου αγιογράφου Ευστράτιου Χαϊμαντέ και η βρύση (άγιασμα) στην είσοδο του χωριού που σύμφωνα με την κτητορική της επιγραφή ανακαινίσθηκε (άρα υπήρχε και πιο παλιά) το 1849 με έξοδα των παπά Χατζηιωάννη, παπά Θεοφάνη και Χατζηγεωργίου.
Τ' όνομα του χωριού πριν το 1940 είχε τη μορφή "ο Ρωμανός" και αργότερα "το Ρωμανόν", για να οριστικοποιηθεί το 1955. Πάντως τόσο στα έγγραφα του Ιθ' αιώνα, όσο και στον λανθασμένο τύπο Ermenou χρησιμοποιείτο ο τύπος στη γενική, όπως ο σημερινός. Αυτό ενισχύει την άποψη του Α. Μιχελή ότι τ' όνομα προήλθε από την ύπαρξη κάποιας βυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Ρωμανού του Μελωδού, ο οποίος είναι γνωστό ότι έζησε τον ΣΤ' αιώνα μ.Χ. Υπάρχει και η μάλλον απίθανη άποψη (Ν. Λυμπέρης), ότι η ονομασία προήλθε από τη λέξη ρουμάνι (δασώδης έκταση). ' Ομως έτσι δεν εξηγείται ούτε η γενική, ούτε το ωμέγα στο όνομα.
Ανατολικά του χωριού υπάρχουν τα ερείπια της αρχαίας και βυζαντινής πόλης Κώμη, η οποία επί τουρκοκρατίας ήταν μικρό τουρκοχώρι (6 σπίτια το 1874). Στην Κώμη υπήρχε ναός του Ηρακλέους, του οποίου τις επιγραφές πρώτος δημοσίευσε ο Α. Μοσχίδης στην εφημερίδα Αμάλθεια της Σμύρνης, το 1902.

 

 
Πέτρα έργο τέχνης