"Λήμνος γαιάων πολύ φιλτάτη απασέων..."  
  ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ::
   
 
Δημοσίευση στο περιοδικό Passport-Καλοκαίρι 2005

ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ λεγόταν Μύρινα . Η σημερινή Μύρινα εξακολουθεί να είναι η Βασίλισσα του νησιού . Η πρωτεύουσα . Και το λιμάνι μας . Ένας τραχύς βράχος χωρίζει τους δύο αμμουδερούς γιαλούς της πόλης : τον ρωμαίικο και τον παλιό τούρκικο , που σήμερα λέγεται Νέα Μάδυτος . Πάνω στο βράχο το κάστρο σφραγίζει την ιστορική παρουσία της πόλης . Περπατάμε στο ρωμαίικο γιαλό , αναμφίβολα την πι o όμορφη γειτονιά της Μύρινας . Αστικά αρχοντικά του 19 ου αιώνα , με προσόψεις φτιαγμένες από τον λημνιώτικο σταχτόμαυρο γρανίτη δημιουργούν ατμόσφαιρα αρχοντούπολης . Πίσω τους τα στενοσόκακα οι δρόμοι της αγοράς θυμίζουν το παρελθόν του τουρκομαχα λά με την πολεοδομία του χάους . Από ψηλά η πόλη είναι μια κεραμιδένια θάλασσα από στέγες κόκκινες με ένα πράσινο φρύδι από τα αρμυρίκια και το γαλανό του γιαλού .

Βρισκόμαστε στη μέση της εβδομάδας και η Μύρινα είναι πολύβουη. Τα υπο­ καταστήματα όλων των μεγάλων τραπεζών που βρίσκονται εδώ, δηλώνουν τον πλούτο του νησιού, που προέρχεται από μια ισορροπημένη οικονομία: γεωργία, κτηνοτροφία, οικοδομή, στρατός, τουρισμός, υπηρεσίες. Τα χρόνια που το χρήμα ερχόταν από την Αίγυπτο πέρασαν.

Σήμερα, μόνον οι Αυστραλοί ομογενείς ρίχνουν χρήματα στο νησί, αγοράζοντας ασταμάτητα εκτάσεις όπου χτίζουν τις φαραωνικές τους επαύλεις ανεβάζοντας τις τιμές για τις λημνιώτικες εξοχές. Ανηφορίζουμε προς το κάστρο χαζεύοντας τα ελάφια που ζουν στον βράχο υ πό την προστασία των Μυρινιωτών. Επάλξεις, πέτρες προμαχώνες, ερείπια, αγριελιές και η αύρα που έρχεται από δυτικά. Και η θέα. Ω, η θέα! Μάλλον δεν θα άφησε ασυγκίνητους τους ι­ στορικούς του κτήτορες: Παλαιολόγους, Κομνηνούς, Τούρκους, Ρώσους. Θυμάμαι ένα όνομα: Filocalo Navigajoso , Βενετός ναύαρχος, όνομα σαν μουσική που σφυρίζει στους σκεπασμένους με βρύα γωνιόλιθους. Κατηφορίζουμε λαχταρώντας έναν πα γωμένο καφέ στον διάσημο « Καραγκιόζη», στο ρωμαίικο γιαλό. Σουρουπώνει και η θάλασσα γυαλίζει παρηγορητικά μετά στην καυτή ημέρα.

Ζευγάρια φαντάρων - σε άδεια - με τα κορίτσια τους στα τραπεζάκια. Πολλά όμορφα κορίτσια. Όπως οι αρχαίες Λημνιές, σκέφτομαι. Οι οποίες όμως μπλέχτηκαν σε καβγά με την Αφροδίτη, εκείνη τις έκανε δύσοσμες και οι άντρες τους αναζήτησαν έρωτες και χάδια στις αγκαλιές των γυναικών της Θράκης. Γι αυτό οι Λημνιές κατάσφαξαν σε μια νύχτα ό λους τους άντρες και τους πέταξαν από το ακρωτήρι, απέναντι μου, τον Πέτασο . Επικεφαλής μάλιστα των φονισσών ήταν η πριγκίπισσα Υψιπύλη. «Ξέρεις την Υψιπύλη, γλυκιά μου;», ρωτάω την εκθαμβωτική γκαρσόνα μας. Χαμογελάει και φεύγει αμίλητη. Πολύ σωστά πράττει. Είναι κουβέντες αυτές να λες σε ένα ωραίο κορίτσι ντάλα καλοκαίρι;

Η Λήμνος της ανεμελιάς

Το νησί είναι η αυτοκρατορία της ηπιότητας. Επιβάλλεται πάνω σου με μια ει­κόνα ξεγνοιασιάς, σαν μια απαλή ζάλη με μοσχάτο κρασί. Τοπία και διακοπές γαλήνης, τοπία που λιώνουν στον ήλιο όπως εσύ λιώνεις κάτω από την ομπρέλα σου. Φεύγουμε νότια από τη Μύρινα και χάρη στην εξαιρετική ορατότητα του Renault μας απολαμβάνουμε τη θέα: χαμηλοί λόφοι ξετυλίγονται μπροστά μας, κίτρινοι και κανελιοί τώρα το καλοκαίρι, λόφοι με μαλακιές καμπύλες που κυματίζουν μέχρι τη θάλασσα. Ακρωτήρια φεύγουν δεξιά και αριστερά κι ανάμεσα τους αμμουδερά φρύδια με γαλανά και ήσυχα νερά. Και άδεια. Οι παραλίες της Λήμνου δεν γεμίζουν ού­τε τον Αύγουστο. Εντάξει το Θάνος, ο Νεβγάτης, η Αυλώνα, ο Αι-Γιάννης, το Πλατύ και οι αμμουδιές της Μύρινας είναι σαφώς πιο κοσμοπολίτισσες, αλλά στο νησί υπάρχουν αμέτρητες άλλες. Θα κάνουμε μια στάση στον Κοντιά.

Είναι το πιο όμορφο χωριό του νησιού και το οφείλει στα εύπορα τέκνα του -κυρίως ναυτικοί και καραβοκύρηδες- τα οποία γέμισαν τον τόπο τους με πανέμορφα πέτρινα αρχοντόσπιτα, διαμάντια της τοπικής αρχιτεκτονι­κής. Σήμερα, πολλά από αυτά αναστηλώνονται: Θεσσαλονικιώτες, Αυστραλοί ομογενείς και άλλοι αγοράζουν και ξαναζωντανεύουν τον όμορφο Κοντιά. Δίπλα τους οι κάμποσοι κάτοικοι του χωριού ποτίζουν τις αχλαδιές και τις ορτανσίες, συζητάνε στα κατώφλια και οι Κοντιατινές κόβουν στη δροσιά της αυλής τα αγαπημένα τους φλομάρια.

Φεύγουμε μασουλώντας ένα ζουμερό κορόμηλο και περιδιαβάζουμε όλο το κεντρικό και το δυτικό κομμάτι του νησιο ύ. Το αυτοκίνητο μας ελίσσεται με ασφάλεια στους στενούς ασφαλτόδρο μους της Λήμνου.Αγακαριώνες, Τσι μάνδρια, Ατσική, Θάνος, Κορνός, Παλιό Πεδινό, χωριά χαμένα στα απέραντα σταροχώραφα, με τις αμυγδαλιές και τις πελώριες συκιές για δροσερή συντροφιά στην κάψα του μεσημεριού, τριγυρισμένα από έρημους ανεμόμυλους χωρίς φτερωτές, με φημισμένους αμπελώνες, χωριά με πολλά όμορφα σπιτάκια και μικρές ασυνάρτητες πλατείες, χωριά ζωντανά με νέους ανθρώπους, βοσκούς, γεωργούς και αμπελοκαλλιεργητές. Στο Πορτιανού, η καρέκλα του Τσώρτσιλ μέσα σε ένα μικρό μουσείο θυμίζει την τραγωδία στην Καλλίπολη το 1915. Οι νεκροί κοιμούνται στο νεκροταφείο του χωριού... Από τον Κορνό συνεχίζουμε βόρεια, για Σαρδές, Δάφνη, Κατάλακκο: ροζ «φίδια» οι πικροδάφνες στις ρεματιές και θάλασσα που αυλακώνει το νησί. Μπαίνουμε στον χωματόδρομο προς το Γομάτι και το αυτοκίνητο προσπερ­νάει άνετα και το παραμικρό εμπόδιο. Σε 10 λεπτά σταματάμε: οι λόφοι μυρί­ ζουν θυμάρι, μυριάδες αγριοκούνελα τρέχουν παντού τρομαγμένα, το χώμα κόσκινο από τις φωλιές τους. Είμαστε στις Παχιές Αμμούδες ( Αμ'δές όπως τις λένε οι φωνηεντοφάγοι Λημνιοί), ένα θαυμαστό παιχνίδι της λημνιώτικης Φύσης. Μικροί λόφοι σκεπασμένοι με λεπτή άμμο, και σκόρπια φρύγανα, ένα τοπίο αφρικανικό στο ορεινό βόρειο Αιγαίο, ένα γλυπτό του άνεμου. Στο πουθενά. Ξαφνικά αρχίζει, ξαφνικά σταματάει... Εξαιρετικό.

Το απόγευμα, βάζουμε τα ορειβατικά μας παπούτσια και ανηφορίζουμε να βρούμε ένα χαμένο εκκλησάκι. Το μονοπάτι είναι εύκολο (αλλά σπαρμένο με σκουπίδια προσκυνητών!), τα βράχια σμιλεμένα ωραία και η Παναγία η Κακαβιώτισσα ένα ιερό ποίημα: στην κορυφή ενός άγριου και έρημου λόφου, ένα ξωκλήσι, παλιό αγιορείτικο μετόχι, κατάλευκο αλλά χωρίς στέγη! Από πάνω κρέμεται ο βράχος της σπηλιάς, δίκην στέγης. Λέμε ότι από τους απένα­ντι κοφτούς γρανίτες θα βγαίνει ωραία φωτογραφία. Όντως. Το σκαρφάλωμα κρατάει κάμποσο. Ο ιδρώτας στάζει κόμπους στα μακό και τα σακίδια. Τι θέα όμως, ε; Στεκόμαστε ως το σούρου πο. Πώς είπαμε; Λήμνος των χαλαρών; Εντάξει στην κορφή του Κάκκαβου ας έρθουν οι λιγότερο χαλαροί...

Ανατολικά του Χτες

Στη Λήμνο ο μύθος και ο Δίας -πέταξαν τον Ήφαιστο, ο οποίος μέσα στο ηφαί­ στειο Μόσυχλος έστησε το θεϊκό του χαλκωματάδικο. Κάπως έπρεπε να ε­ ξηγήσουν οι άνθρωποι την ηφαιστεια­ κή καταγωγή του νησιού. Ότι σημαντικό υπάρχει από το αρχαίο παρελθόν της Λήμνου βρίσκεται στο ανατολικό κομμάτι της (εκτός από το αληθινά σημαντικό και ενδιαφέρον αρχαιολογικό μουσείο στη Μύρινα). Πάμε να βρούμε τους αρχαιολογικούς χώρους, πάνω από το Βάρος, την αμμουδιά του Κότσι να, το ωραίο Ρεπανίδι με τις βελανιδιές του και το Κοντοπούλι με τις λίμνες των φλαμίνγκο. Η Ηφαστεία ήταν μια αρχαία πόλη κατοικημένη από τη Χαλ κοκρατία μέχρι το Βυζάντιο. Σήμερα περπατάμε πάνω σε μονοπάτια γεμάτα άγρια ρόκα που μοσχοβολάει για να δούμε τα εντυπωσιακά απομεινάρια της. Το Καβείριο είναι λιγότερο εντυπωσιακό αλλά η θέση του στον κάβο Χλόη είναι απίθανη. Βλέπει το άλλο Καβείριο στη Σαμοθράκη. Κάτω στα βράχια, η σπηλιά του Φιλοκτήτη σώζει το όνομα και τη μνήμη του ομηρικού ήρωα. Και μια έκτακτη θέση για βουτιές. Συνεχίζουμε νότια, περνάμε τον Μούδρο, με το άρωμα επαρχιακής κωμόπολης και την ανάμνηση των Βαλκανικών Πολέμων στην «κοψιά μιας προτομής μες στο παρτέρι»: η προτομή του Παύλου Κουντουριώτη. Έξω από το Ρουσο πούλι και τα Καμίνια, ανοιχτή στον δυ­ νατό γραίγο του Αιγαίου βρίσκουμε την νεολιθική Πολιόχνη: ζεστές σταχτιές πέτρες στοιβαγμένες σε σειρές και δρόμους ορίζουν την πρώτη οχυρωμένη αρχαία πόλη της Ευρώπης. Και πιο νότια οι απέραντοι κάμποι καίγονται από το καλοκαιρινό φως μαζί με τα χωριά: την Αγία Σοφία, την Φυσίνη και τη Σκανδάλη. Μια δροσερή Βουτιά στο Παρθενόμιτο μας παρηγορεί για τη καυτή ζάλη του μεσημεριού. Ελπίζου με ο Ήφαιστος να μην πυρπολήσει άλλο το νησί του σήμερα.

Τι είναι η Λήμνος , τελικά ;

Στο χρώμα, το καλοκαίρι, είναι μελιά. Νησί θηλυκό γεμάτο γλυκές καμπύλες. Η Λήμνος είναι μια ζεστή αμμουδιά βγαλμένη από παιδικά χρόνια. Μια πατημασιά μέσα στα ξερά στάχυα. Η με­λανή κηλίδα της κουρούνας πάνω στη συκιά. Ένα καλογερίστικο μαντρί πολιορκημένο από το αφράτο κοκκινόχωμα. Μια βυθισμένη πολιτεία του Ομήρου στους Μέθωνες. Ένας κεχαγιάς ζωγραφισμένος από το Θεόφιλο. Ένα ποτήρι παγωμένο κρασί μεσημέρι στον Κότσινα. Είναι η χρυσαφιά λίρα της ζύμης για τα φλομάρια. Ένα θέατρο από ροδοκίτρινη πέτρα ανάμεσα σε ρόκες. Μια πελώρια αμμουδιά χαμένη μέσα στα βουνά. Είναι τα κουρεμένα κεφάλια στην καρότσα ενός ΡΕΟ στο δρόμο έξω από την Ατσική. Είναι οι μνήμες των εξόριστων στο Κοντοπούλι και στον Αι-Στράτη. Είναι η φωτιά του Ηφαίστου που κάνει νόστιμο το μελίχλωρο, που φουσκώνει τις χρυσές ρώγες των σταφυλιών, που πρασινίζει τα νερά στο Παρθενόμιτο, που κάνει εντελώς ονειρικά τα δειλινά μπροστά στον ιερό κώνο του Άθωνα.

Όμως αυτή είναι η δική μας Λήμνος. Τη δική σας βρείτε την φέτος το καλοκαίρι.

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑΑρχή της σελίδας